Dù bạn đang dùng máy tính tự ráp hay PC văn phòng mới mua, chỉ vài tùy chỉnh trong BIOS/UEFI cũng có thể giúp máy chạy mượt hơn, ổn định hơn và tiết kiệm điện hơn.
BIOS (hoặc UEFI) là phần mềm cơ bản giúp máy khởi động, quản lý bộ nhớ, thiết bị lưu trữ, bảo mật và nhiều thông số khác. Giao diện UEFI hiện nay đã trực quan hơn rất nhiều, có thể điều khiển bằng chuột, tuy nhiên vẫn khiến nhiều người dùng ngại “đụng vào”.
Đừng lo! Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn 8 thiết lập quan trọng trong BIOS giúp mở khóa hiệu năng ẩn của máy tính.
🔹 Bước 1: Cập nhật BIOS/UEFI lên phiên bản mới nhất
Trước khi tinh chỉnh, hãy đảm bảo BIOS/UEFI của bạn đã được cập nhật.
Phiên bản mới thường giúp:
- Cải thiện khả năng tương thích RAM
- Mở rộng hỗ trợ CPU
- Vá các lỗ hổng bảo mật
Cách làm:
- Truy cập trang web của nhà sản xuất bo mạch chủ (Asus, Gigabyte, MSI, ASRock…).
- Tải firmware mới nhất (đúng model mainboard), giải nén và chép vào USB.
- Mở BIOS → tìm chức năng EZ Flash / M-Flash để cập nhật.
⚠️ Lưu ý: Không tắt máy, rút điện hoặc khởi động lại khi đang cập nhật BIOS. Hãy đảm bảo nguồn điện ổn định để tránh lỗi hệ thống nghiêm trọng.
🔹 Bước 2: Thiết lập ngôn ngữ và giao diện
Các phiên bản UEFI hiện đại thường hỗ trợ nhiều ngôn ngữ và chế độ điều khiển bằng chuột.
Bạn nên đổi sang tiếng Anh hoặc ngôn ngữ quen thuộc ngay khi vào BIOS (thường nằm trong mục General Settings).
Một số bo mạch còn cho phép chuyển giữa:
- Simple Mode (Giao diện đơn giản)
- Advanced Mode (Chế độ nâng cao)
Nếu mới bắt đầu, bạn nên dùng Simple Mode để làm quen trước khi tinh chỉnh sâu hơn.
🔹 Bước 3: Tùy chỉnh thứ tự khởi động (Boot Sequence)
Muốn cài lại Windows hoặc khởi động từ USB, bạn cần cho phép máy boot từ USB trước ổ cứng chính.
Thực hiện:
- Vào BIOS, chọn mục Boot Priority / Boot Order.
- Kéo USB drive lên đầu danh sách.
- Sau khi cài xong Windows, hãy đưa lại Windows Boot Manager hoặc SSD chính lên vị trí đầu tiên.
💡 Mẹo: Nếu máy không nhận USB khi khởi động, thử tắt Fastboot Mode.
🔹 Bước 4: Kích hoạt cấu hình RAM (XMP/DOCP/EXPO)
Mặc định, RAM thường chạy ở tốc độ cơ bản thấp hơn thực tế.
Bạn có thể bật cấu hình ép xung tự động để RAM đạt đúng hiệu năng thiết kế.
- Intel: XMP Profile
- AMD (Asus): DOCP
- AMD (khác): EXPO
Tùy chọn này nằm ở tab như AI Tweaker, OC, hoặc Advanced Memory Settings.
⚙️ Sau khi bật, tốc độ RAM có thể tăng từ 2400MHz → 3600MHz hoặc cao hơn, giúp máy xử lý nhanh và mượt hơn.
🔹 Bước 5: Điều chỉnh quạt và nhiệt độ (Fan Control)
Bạn có thể kiểm soát tốc độ quạt trong BIOS qua mục Q-Fan Control (Asus) hoặc Smart Fan (MSI, Gigabyte).
- Đồ thị dốc (Steep Curve): Quạt chạy nhanh khi nhiệt độ tăng — phù hợp cho gaming.
- Đồ thị phẳng (Flat Curve): Quạt quay chậm hơn, êm ái hơn — phù hợp cho văn phòng hoặc home server.
💨 Giữ nhiệt độ CPU dưới 85°C giúp máy hoạt động ổn định, kéo dài tuổi thọ linh kiện.
🔹 Bước 6: Tối ưu năng lượng và hiệu suất
Trong BIOS có nhiều tùy chọn giúp cân bằng giữa hiệu năng và điện năng tiêu thụ:
- C-States: Giảm điện áp CPU khi máy rảnh → tiết kiệm điện.
- ErP Ready: Giảm công suất tiêu thụ khi tắt máy.
- Turbo Boost (Intel) / Precision Boost Overdrive (AMD): Tự động tăng xung CPU khi cần hiệu suất cao.
⚠️ Tránh bật đồng thời quá nhiều tính năng tăng tốc và tiết kiệm điện nếu bo mạch yếu – có thể gây treo máy.
🔹 Bước 7: Kiểm tra cài đặt bảo mật
Windows 11 yêu cầu hai tính năng bảo mật bắt buộc:
- ✅ Secure Boot: Chỉ cho phép khởi động các phần mềm có chứng chỉ của Microsoft → ngăn mã độc chạy trước hệ điều hành.
- ✅ TPM 2.0 (fTPM / PTT): Lưu khóa mã hóa giúp bảo vệ dữ liệu (bắt buộc để cài Windows 11).
Ngoài ra, bạn có thể:
- Bật BitLocker để mã hóa ổ cứng.
- Đặt mật khẩu BIOS để ngăn truy cập trái phép.
- Khóa các cổng USB hoặc LAN nếu cần bảo mật vật lý.
🔹 Bước 8: Kích hoạt các tính năng nâng cao khác
Một số tùy chỉnh khác giúp khai thác tối đa phần cứng:
- SATA/NVMe Mode:
- Dùng AHCI cho ổ SSD đơn → hiệu năng tối ưu, hỗ trợ TRIM.
- Dùng RAID nếu có nhiều ổ để tăng tốc hoặc sao lưu dữ liệu.
- Virtualization (VT-x / AMD-V):
- Bật nếu bạn dùng Hyper-V, VMware hoặc VirtualBox.
- Giúp máy ảo chạy nhanh và ổn định hơn.
- IOMMU / SR-IOV:
- Dành cho người dùng chuyên sâu muốn gán thiết bị trực tiếp cho máy ảo.
💡 Nếu bạn có ý định học hoặc thử máy ảo sau này, nên bật sẵn để khỏi tìm lại.
🧠 Tổng kết: Làm chủ BIOS – mở khóa sức mạnh PC
BIOS/UEFI là trung tâm điều khiển cốt lõi của máy tính.
Chỉ cần vài tinh chỉnh như kích hoạt XMP, sắp xếp boot hợp lý và bật Secure Boot, bạn đã có thể tăng hiệu suất, độ ổn định và bảo mật đáng kể.
🧩 Hãy nhớ:
Bạn chỉ cần thiết lập BIOS một lần duy nhất, sau đó máy sẽ luôn chạy với cấu hình tối ưu mà không cần điều chỉnh lại.
